Economie

Vilfredo Pareto

Vilfredo pareto

Vilfredo Pareto werd geboren in Parijs in 1848. Hij was de zoon van een Italiaanse vader, die vanwege zijn kritische houding in ballingschap verkeerde, en een Franse moeder. Tien jaar na Pareto’s geboorte keerde de familie terug naar Italië.

Studie, werk en leven van Vilfredo Pareto

Pareto studeerde af als ingenieur en ging bij de spoorwegen werken, hetgeen hij meer dan twintig jaar volhield. In 1892 zien we hem, na wat we tegenwoordig een carrière-switch zouden noemen, in het Zwitserse Lausanne Léon Walras opvolgen als hoogleraar economie. Daaraan is uiteraard een grondige scholing (in zelfstudie) vooraf gegaan. Gefascineerd door het succes van de Britse laissez faire- economie, sloot hij zich aan bij de Adam Smith Society en was actief lid in de jaren zeventig en tachtig van de negentiende eeuw, waarbij hij regelmatig publiceerde.

In 1889 trouwde hij met een niet onbemiddelde Russische gravin, die hem echter verliet voor een jonge bediende. Gelukkig erfde hij in datzelfde jaar een fortuin van een oom, waarvan hij een villa aan het Meer van Genève kocht. Inmiddels was de gravin ingeruild voor een jeugdige française.

Vilfredo Pareto’s optimum

Vilfredo Pareto’s naam duikt nog steeds in de hedendaagse handboeken economie op. Het bekendst is waarschijnlijk het Pareto-optimum. Dat is een situatie die eigenlijk niet beter kan. Gegeven de middelen waarover een samenleving beschikt, is de verdeling van die middelen zodanig dat bij elke herverdeling er iemand op achteruit gaat. Een kapitalistische samenleving onder de voorwaarde van volledige mededinging zou vanzelf een dergelijk optimum oproepen; een standpunt dat geheel in lijn was met zijn bewondering voor Adam Smith. Het probleem met het Pareto-optimum is wel dat er een hele reeks (in principe een oneindig aantal) optima bestaat. Wie van een bepaalde inkomensverdeling uitgaat en vervolgens aan het herverdelen slaat, komt uiteindelijk bij een Pareto-optimum uit. Maar wie van een andere verdeling uitgaat, komt ook ergens anders uit.

Vilfredo Pareto’s principe

Pareto heeft zich ook met de inkomensverdeling beziggehouden. Hij onderzocht de verdeling in een aantal landen en kwam tot de conclusie dat bij een toename van het inkomen de verschillen ook reatief steeds groter werden. Met andere woorden, als je rijk bent, ben je ook heel erg rijk. Zijn onderzoek resulteerde in de zogenaamde 80/20-regel: 80 procent van de huishoudens moest het doen met 20 procent van het nationaal inkomen. Deze 80/20-regel, wel als de Wet van Pareto aangeduid, is later op alle mogelijke onderwerpen toegepast. U schijnt slechts 20 procent van uw garderobe 80 procent van de tijd te dragen, 20 procent van de klanten zorgt voor 80 procent van de omzet, enz.

Wiskundige economie

Vilfredo Pareto behoort tot degenen die vanuit de exacte wetenschappen belangstelling opvatten voor de economie. Onze eigen Jan Tinbergen was aanvankelijk fysicus, John Maynard Keynes wiskundige, evenals Alfred Marshall en Paul Samuelson. Men ziet, Pareto verkeert in goed gezelschap. Het is dan ook geen wonder dat Vilfredo Pareto een voorstander van het gebruik van wiskundige technieken in de economie was. Huidige economen, die niet zelden halve wiskundigen zijn, herinneren dan ook graag aan deze versie van Pareto.

Des te interessanter is het dat Pareto later in zijn leven de wiskundige benadering van economische problemen vaarwel zei. Hij helde nu over tot de mening dat je de economie niet geïsoleerd moet bekijken, maar steeds in historisch en maatschappelijk perspectief moet plaatsen. Wie dan ook een handboek sociologie opslaat, zal Vilfredo Pareto ook daar tegenkomen en ook daar wordt hij gezien als één van de grote beoefenaars van het vak. Zo heeft hij een belangrijke theorie over maatschappelijke elites opgesteld.

(Auteur: Gorter, G.F. , Het tijdschrift voor het economisch onderwijs, VECON)

Over Gerrit Gorter

Gerrit was docent economie in het middelbaar en hoger onderwijs. In 2013 promoveerde hij op het proefschrift 'Anderhalve eeuw economieonderwijs in Nederland'. In 2015 ontving hij de Iclon-prijs voor het economisch onderwijs van de Universiteit Leiden. Hij was tevens auteur en hoofdredacteur van het Tijdschrijft Economisch Onderwijs (TEO).