Ondernemen & Financiën

Rentabiliteit

Rentabiliteit

Ondernemers investeren om te groeien. Een fabriek koopt een nieuwe machine om te produceren. En een boer schaft een melkrobot aan die automatisch koeien melkt, zodat hij minder werknemers in dienst hoeft te nemen. Investeringen kosten geld. Heel veel geld. Vaak gaat het om miljoenen. Bij de meeste bedrijven duurt het vijf tot tien jaar voor er winst wordt gemaakt. Door de rentabiliteit te berekenen ziet een bedrijf of een investering rendement (resultaat) oplevert. Maar wat betekent dat precies?

In dit artikel wordt uitgelegd wat rentabiliteit is, waar het woord vandaan komt, hoe je het moet berekenen en wat de norm is. Aan de hand van praktische voorbeelden krijg je inzicht in hoe bedrijven hiermee omgaan.

Definitie

De rentabiliteit is een kengetal dat inzicht geeft in de opbrengsten van onderneming. Het woord heeft niets met rente, maar met rendement (resultaat) te maken. De berekening geeft de verhouding weer tussen het inkomen en het vermogen van een onderneming en kan op verschillende manieren worden uitgerekend.

Uitleg

Vraag jij je ook wel eens af hoe het kan dat Pearle en Hans Anders zoveel reclame maken? Geen gekke vraag, want ze geven er miljoenen per jaar aan uit. Een nieuwe bril kost €75,- en een reclamespotje van 30 seconde meer dan €10.000! Daarnaast moeten opticiens winkelpanden huren, personeel in dienst nemen en dure apparatuur aanschaffen om ogen te kunnen meten.

De vraag is: kan dat allemaal uit? Om dat vast te stellen kijken boekhouders en banken naar de rentabiliteit. Kortom: levert reclame, personeel en de huur van winkelpanden genoeg rendement op om winst te maken?

Geld investeren kan op twee manieren. Met geld dat al op de bankrekening staat of door te lenen. Eigen geld investeren is goedkoper dan lenen. Voor een lening moet namelijk rente worden betaald. Een bedrijf wil daarom drie dingen weten:

  1. Wat is het rendement van het vermogen dat ik zelf heb geïnvesteerd (eigen vermogen);
  2. Wat is het rendement van het geld dat ik heb geleend (vreemd vermogen);
  3. En wat is de rentabiliteit over het totaal (eigen + geleend geld)?

Er zijn dus drie berekeningswijzen die elk hun eigen doel hebben. Hieronder staat een voorbeeld van de meeste berekende rentabiliteit.

Rentabiliteit formule

Het komt het vaakst voor dat een bedrijf zowel eigen als geleend geld heeft. Boekhouders noemen geld dat van een bedrijf zelf is eigen vermogen en geld dat is geleend vreemd vermogen. Met zowel eigen als vreemd vermogen wordt geïnvesteerd in het bedrijf. Er worden werknemers aangenomen, reclameborden gemaakt en bestelauto’s gekocht om klanten zo snel mogelijk te kunnen leveren. Om uit te rekenen of alle kosten worden terugverdiend, wordt de volgende formule gebruikt:

\frac{nettowinst\ +\ rente\ +\ belastingen}{gemiddeld\ totaal\ vermogen}\times100

Een andere berekening die op hetzelfde neerkomt is:

\frac{winst\ voor\ interest\ en\ belasting}{gemiddeld\ totaal\ vermogen}\times100

Een andere en laatste berekeningswijze is door de  omloopsnelheid van het gemiddelde totale vermogen te vermenigvuldigen met de brutowinstmarge van de omzet. Dit is allemaal theorie, maar hoe werkt het in de praktijk?

Voorbeeld berekening

Stap 1: Stel voor dat een bedrijf €125.000 winst maakt (netto). Over de openstaande leningen wordt rente €40.000 betaald  (hypotheekrente, kortlopend krediet en rood staan). Als laatste int de belastingdienst €70.000 aan btw, inkomstenbelasting en vermogensbelasting. Het totaal aan winst voor belasting en rente is:

125.000\ +\ 40.000\ +\ 70.000=235.000

Stap 2: Aan het begin van het jaar heeft een bedrijf €1.800.000 aan vermogen. Aan het einde van is het vermogen €1880.000. Het gemiddelde voor 2017 is dan:

\frac{1.800.000\ +\ 1.880.000}{2}=1.840.000

De berekening van de rentabiliteit is dan:

\frac{125.000\ +\ 40.000\ +\ 70.000}{1.840.000}\times100=12.77

Meer dan 12% (voor aftrek van rente en belasting) is de winst ten opzichte van het vermogen dat in de onderneming zit. Leuk om te weten, maar wat zegt deze uitkomst nou?

Norm rentabiliteit

Het gemiddelde ligt tussen de 5 en 10%. Simpel gezegd: een bedrijf is oké als ze 100 euro vermogen hebben en in een jaar tussen de 5 en 10 euro winst maken. Tijdens economische slechtere tijden is het gemiddelde van alle bedrijven zelfs 3%. In het voorbeeld hierboven is het bedrijf met 12% dus ruimschoots ‘save’.

De norm verschilt per sector. Een beursgenoteerde onderneming is eerder tevreden met een rentabiliteit van 4%, terwijl een eenmanszaak streeft naar 15% of meer. Staar je dus niet blind. Bekijk voor je eigen bedrijfstak wat normaal is.

Andere kengetallen

Als je een bedrijf hebt stel je vragen. Of een investering uiteindelijk iets oplevert is een vraag voor de lange termijn. Toch willen de meeste bedrijven weten of ze vandaag nog hun rekeningen kunnen betalen. Voor de ‘vraag van vandaag’ kun je het beste de liquiditeit berekenen. Wil je weten of je bedrijf over 6 maanden nog steeds alle rekeningen kan betalen? Neem dan de solvabiliteit als kengetal.

De liquiditeit, solvabiliteit en rentabiliteit zijn de heilige financiële driee-eenheid om te bepalen hoe je bedrijf er voorstaat. Heb je nu geld genoeg (liquiditeit) of kun je je rekeningen over drie maanden nog steeds betalen (solvabiliteit)? Haal je je investering er op lange termijn ook nog steeds uit (rentabiliteit). Deze drie kengetallen worden het meest gebruikt. Daarnaast zijn er nog 100 andere manieren om je financiële gezondheid te bepalen. Wat het verschil en de norm is hangt af of je patat (iedere dag 200 bakjes), schoenen (iedere dag 25 paar) of huizen verkoopt (iedere dag misschien 1).

author-avatar

Over Scholto Bos

Scholto is financieel expert en oprichter van Finler Media. Hij werkte 9 jaar bij de directie van financieel-economische zaken van het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK). Daarvoor was hij consultant bij onderzoeks- en adviesbureau Zenc in Den Haag.

6 reacties op “Rentabiliteit

  1. Yentl schreef:

    Heel fijn en simpel uitgelegd. Bedankt!

  2. Hans schreef:

    er staat russen ipv tussen

    1. Scholto Bos schreef:

      Bedankt, is aangepast.

  3. Sanne schreef:

    Mooi en duidelijk artikel, handig voor het HBO. Ik heb alleen één vraag, hoe kun je onderbouwen wat een goede rentabiliteit is? Ik schrijf een marketingplan voor een reclamedrukwerk bureau, maar weet niet of zijn rentabiliteit goed of slecht is, hoe kan ik dit vanuit de literatuur onderbouwen?

  4. N v Samson schreef:

    Mooi artikel (zo ook uw overige artikelen, top). Klein foutje: Optelsom 125k+40k+70k = 470k klopt niet, wellicht even aanpassen. Uitkomst formule klopt verder wel, typo dus oid

    1. Scholto Bos schreef:

      Bedankt. Is aangepast.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *