Outplacement betekent begeleiding van werk naar werk. Vanwege reorganisatie of om andere redenen vervalt de baan van een werknemer. Om een werknemer te ondersteunen bij het vinden van nieuw werk, wordt outplacementbegeleiding aangeboden. Een outplacementtraject wordt betaald door de werkgever. Het doel van outplacement is het vinden van een nieuwe passende baan of het starten van een eigen onderneming. Mocht een medewerker binnen de outplacementtermijn nog geen baan gevonden hebben, dan beoogt outplacement dat de werknemer volledig zelfstandig de arbeidsmarkt kan benaderen door middel van een onderscheidend CV, effectieve brieven, overtuigende gespreksvoering en relevante netwerkbenadering.
Wat is outplacement?
Een gemiddeld outplacementtraject bestaat uit meerdere onderdelen. Een outplacementbegeleider, vaak loopbaancoach of -adviseur genoemd, ondersteunt de boventallige of ontslagen medewerker bij de verwerking van het ontslag en helpt hem in eerste instantie om zijn CV (Curriculum Vitae) op orde te krijgen. Vanwege de UWV-verplichting bij een uitkering wordt geadviseerd direct te starten met solliciteren. Ondertussen vindt het outplacementproces plaats. Met behulp van allerlei testen ontstaat een beeld welke competenties en drijfveren de medewerker heeft. Daarna volgt de vraag wat de medewerker zou willen doen voor werk en wordt onderzocht of de competenties en wensen passen bij de mogelijkheden van de arbeidsmarkt. Waar nodig wordt geadviseerd om relevante opleidingen te volgen. Vaak wordt, nadat duidelijk is op welke banen gefocust gaat worden, aan sollicitatievaardigheden gewerkt, zoals vacatures vinden op internet, solliciteren (via internet of per brief), zichzelf presenteren, netwerkgesprekken voeren, sollicitatiegesprekken voeren, maar ook de moed erin houden als het solliciteren niet direct lukt. Dit kan individueel, maar ook in groepen. In groepen is het makkelijker om van elkaar te leren en om tips en vacatures uit te wisselen. Individueel is er meer tijd voor persoonlijke vraagstukken. In deze tijd is het noodzakelijk dat sollicitanten zich online goed vindbaar kunnen maken. Veel outplacementbureaus verzorgen daarom LinkedIn trainingen of andere trainingen gericht op gebruik van internet en (social) media.
Sommige outplacementbureaus werken samen met uitzendbureaus. Het voordeel daarvan is dat er soms sneller een baan gevonden wordt. Het nadeel is dat het vaker gaat om tijdelijk werk in plaats van een duurzame baan. Een goede loopbaanadviseur helpt de medewerker zijn netwerk te benutten voor een baan, maar zet ook het eigen netwerk in bij de zoektocht naar werk. Tot slot helpt een loopbaanadviseur om het onderhandelingsgesprek tijdens een sollicitatieprocedure voor te bereiden. Hierdoor doet de medewerker geen onnodige concessies of is hij in staat zichzelf voor een realistische marktwaarde te ‘verkopen’.
Outplacement met extra toegevoegde waarde
Soms is een medewerker prima in staat zelf de arbeidsmarkt op te gaan. Het CV is op orde, de gewenste functie sluit aan op de arbeidsmarkt en de persoon is sollicitatievaardig. Dan nog kan het zinvol zijn om een outplacementtraject aan te gaan om het zelfinzicht te vergroten, de persoonlijke ontwikkeling een extra zetje te geven of het zelfbeeld te verstevigen. Een voorbeeld: Jurgen is een slimme man van 32 jaar die zijn werk als salesmanager prima doet. Hij heeft een MBO vooropleiding en een wat recalcitrante houding. Vanwege een reorganisatie komt zijn functie te vervallen. Hij krijgt een outplacementcoach die met hem onderzoekt hoe het nu verder moet. Het valt haar op dat zijn zelfbeeld niet overeenstemt met haar beeld van hem en laat hem een intelligentietest doen. Daaruit blijkt dat hij hoogbegaafd is. Dit is niet in overeenstemming met zijn schoolloopbaan op MBO niveau. Zij zet een collega in, die psycholoog is, om een paar gesprekken met Jurgen te voeren. Daar ontdekken ze dat hij zich op school erg heeft verveeld, maar ook dat hij, omdat hij nooit moeite heeft hoeven doen om te leren, enige faalangst heeft. Hij leert om te gaan met de faalangst en wordt daardoor minder recalcitrant. Al snel vindt hij een baan op een hoger niveau. Zijn zelfvertrouwen en zelfkennis zijn vergroot en daarmee zijn arbeidspotentieel.
Het kan ook zijn dat een werknemer het prima doet in zijn werk, maar zichzelf moeilijk kan verkopen. Dan is het handig om te kiezen voor een bureau dat veel jobhunting / jobfinding doet. Dit betekent dat de loopbaanadviseur actief op zoek gaat naar een baan en dus bedrijven benadert om een passende functie te vinden voor deze specifieke medewerker.
Nadelen outplacementtraject
Een outplacementtraject kost tijd om gesprekken te voeren, testen te doen en bijbehorende opdrachten uit te voeren. Soms wil de werknemer direct aan de slag met solliciteren, maar blijkt na enige tijd dat de teleurstelling van het ontslag verwerkingstijd vraagt. Daar zal door de loopbaanadviseur tijd en aandacht aan worden besteed. Dit kan het sollicitatieproces soms iets vertragen.
Ondernemerschapsbegeleiding
Sommige werknemers hebben een verlangen om ooit voor zichzelf te beginnen, maar worden tegengehouden door de zekerheid van een vast inkomen. Als hun baan ophoudt te bestaan of als ze zijn vastgelopen in een baan, kan de keuze voor ondernemerschap ineens heel logisch lijken. Goede outplacementbureaus hebben ondernemerschapsbegeleiders in dienst. Deze ondernemende loopbaanadviseurs ondersteunen de medewerker bij het uitvinden of ondernemerschap een realistische stap is naar een gezond inkomen. Ook geven zij advies over de wet- en regelgeving vanuit het UWV en de belastingdienst. Onderdelen van een ondernemersbegeleidingstraject zijn:
- Basishouding aanleren om uit de comfortzone te blijven stappen als ondernemer
- Gesprekken om ondernemersideeën te genereren en concreet te maken
- Eerste financiële realiteitscheck
- Schrijven van één of twee ondernemersplannen:
- Keuze voor product/ dienst, prijs, leveranciers, doelgroepen, etc.
- Definitieve financiële realiteitscheck
- Voorbereiden randvoorwaarden van ondernemen:
- Keuze voor rechtsvorm
- Keuze voor relevante verzekeringen
- Ontwikkelen logo, website, promotiefilm en andere promotie-ideeën
- Opstellen leveringsvoorwaarden
- Opzetten bedrijfsadministratie
- Zo nodig: opdoen van kennis over inzet van personeel
- Zo nodig: financiering regelen
- Ontwikkelen ondernemerschapsvaardigheden:
- Elevator pitch, salesvaardigheden
- Verkoopcontacten onderhouden
- Netwerken (per mail, internet, telefoon of in gesprekken)
- Onderhandelingsvaardigheden
- Specifieke wensen van de startende ondernemer
Wanneer outplacement?
Outplacement wordt ingezet als mensen hun baan kwijtraken omdat hun functie ophoudt te bestaan. In de media kom je soms grote bedrijfsontslagen tegen. Als het financieel mogelijk is, wordt in het Sociaal Plan vaak outplacementbegeleiding opgenomen. Deze outplacementbegeleiding maakt het mogelijk dat grote groepen ontslagen medewerkers worden geholpen om snel weer werk te vinden. Veel medewerkers zijn het solliciteren ontwend omdat ze vaak al lang werkzaam zijn bij dezelfde werkgever. Outplacementbegeleiding ondersteunt bij het sollicitatievaardig worden. Ook kan het zijn dat het outplacementbureau gesprekken aangaat met werkgevers uit de regio die soortgelijke banen beschikbaar hebben, zodat de ontslagen werknemers voorrang kunnen krijgen bij solliciteren.
Het komt ook voor dat een werkgever en een werknemer tot de conclusie komen dat de werknemer niet meer past bij de baan die hij of zij heeft. Dan wordt vaak gekozen voor ontslag middels een vaststellingsovereenkomst. Vaak wordt overeengekomen dat de medewerker gebruik kan maken van outplacementbegeleiding of een transitievergoeding. De werkgever betaalt. De medewerker wordt ondersteund bij het vinden van passend nieuw werk buiten de organisatie door een professioneel bureau in outplacementbegeleiding.
Outplacementbureau kiezen
Als er sprake is van een Sociaal Plan, dan heeft de organisatie vaak al gekozen voor 1 of meer outplacementbureaus waaruit de werknemers kunnen kiezen. Vaak geven de bureaus een presentatie en kiezen werknemers op basis van de indruk die de loopbaanadviseurs maken voor een bureau of persoon.
Als iemand individueel het ontslag geregeld heeft, kan vrije keuze een onderdeel van de overeenkomst zijn. Soms ontvangt de medewerker van de Vakbond een tip voor een outplacementbureau, soms zoeken medewerkers via internet, maar vaak ook is het iemand in het netwerk of bij HRM die een tip geeft over een bureau waar goede ervaringen mee zijn. Check eventueel referenties op de website van een outplacementbureau.
Toets of het outplacementbureau je biedt wat je nodig hebt. Hieronder vind je een checklist:
- Psychologische testen en/of talentenscan, ontwikkelassessment of intelligentietest
- Workshops en trainingen over sollicitatievaardigheden, de arbeidsmarkt, gespreksvaardigheden, elevator pitch en salarisonderhandelingen
- Uitleg over de inzet van social media, vacaturesites of headhunters bij het solliciteren
- Vacaturezoekmachines die specifiek voor jouw profiel vacatures aan je doormailen
- Individuele begeleiding en morele steun bij stress rondom ontslag, schrijven van CV, brief, en dergelijke
- Ondernemersbegeleiding
- Wordt er actief naar een baan voor je gezocht en/of wordt het netwerk van het bureau ingezet
- Is psychologische ondersteuning mogelijk om het zelfvertrouwen en lef te vergroten.
Transitievergoeding
Als een werknemer twee jaar in dienst is en ontslagen wordt of het contract wordt niet verlengd, dan heeft de werknemer recht op een transitievergoeding. Op www.ondernemersplein.nl is een rekentool om de transitievergoeding uit te rekenen. Deze is gebaseerd op het huidige salaris en het aantal dienstjaren en/of de leeftijd van de medewerker. Een transitievergoeding is bedoeld voor opleiding of outplacementbegeleiding, zodat de werknemer snel een nieuwe baan kan vinden. De werkgever is niet verplicht een transitievergoeding te betalen als het gaat om ontslag met wederzijds goedvinden.
Outplacement kan betaald worden uit de transitievergoeding. Zorg er dan voor dat het outplacementbureau aan de werkgever mag factureren. Zodra de transitievergoeding aan de werknemer wordt gestort, ziet de belastingdienst deze vergoeding als inkomen en wordt er belasting over geheven. De werknemer houdt dus netto meer over van zijn transitievergoeding als hij het outplacementbureau direct aan de werkgever laat factureren. Nog een tip: regel een transitievergoeding exclusief BTW, zodat de BTW niet verrekend wordt met de transitievergoeding. Zo houd je als werknemer meer budget over je outplacementtraject of scholing.
Outplacement kosten
De kosten voor een outplacementtraject verschillen sterk. Budgetten variëren tussen de 1.500 en 8.500 euro, afhankelijk van wat is vastgelegd in het sociaal akkoord of de vaststellingsovereenkomst of afhankelijk van de hoogte van de transitievergoeding. De begeleidingsduur varieert tussen de 3 en 9 maanden. Als een medewerker weinig budget heeft, kan hij ervoor kiezen om specifieke onderdelen af te nemen bij een outplacementbureau. Als een medewerker een ruim budget heeft, kan hij alle faciliteiten gebruiken die het outplacementbureau biedt. Hoe ruimer het budget, hoe meer diensten kunnen worden ingezet.
Intensiteit outplacementtraject
In het algemeen geldt dat een outplacementtraject in het begin zeer intensief is, omdat dan de testen en het CV worden gemaakt. Ook wordt aan het begin een aantal opdrachten uitgevoerd om helder te krijgen wat de focus wordt van de sollicitatie-activiteiten. Na een paar maanden ligt de focus op solliciteren en neemt de intensiteit af. De begeleiding richt zich dan meer op het erin houden van de moed en het vertrouwen. Waar nodig zoekt de loopbaanadviseur mee naar passende vacatures.
