Er zijn natuurlijke personen en rechtspersonen. Natuurlijke personen zijn mensen zoals jij en ik. Zij gaan zelfstandig verplichtingen aan door bijvoorbeeld een telefoonabonnement of hypotheek af te sluiten. Een rechtspersoon kan dat ook. Het verschil tussen een natuurlijk persoon en een rechtspersoon is dat er geen sprake is van een mens van vlees en bloed, maar van een organisatie die de verplichtingen aangaat.
Definitie
Een rechtspersoon is een organisatie die als juridische eenheid (rechtssubject) opereert en eigen rechten en verplichtingen heeft die los staan van de rechten en verplichtingen van de eigenaar of bestuurder.
Waarom rechtspersoon?
Waarom zijn er rechtspersonen? Stel voor dat je in het bestuur zit van een voetbalvereniging. Na een tijdje blijkt dat het ledenaantal van de vereniging terugloopt en er te weinig geld is om de energierekening en de huur van de voetbalvelden te kunnen betalen. De energieleverancier en verhuurder sturen betalingsherinneringen en dreigen met incassobureaus. Wanneer jij als bestuurslid persoonlijk aansprakelijk zou zijn voor de rekeningen, was je waarschijnlijk nooit in het bestuur gegaan. Wanneer de schulden hoog zijn, moet je zelfs je huis, auto en andere bezittingen verkopen. Daarom is het zo geregeld dat niet jij, maar de vereniging contracten sluit met de energieleverancier en verhuurder van de voetbalvelden. Mocht het mis gaan, dan is de vereniging als rechtspersoon aansprakelijk, zonder dat jij daar zelf financieel de dupe van bent.
Er is een tweede en nog belangrijker reden waarom de voetbalvereniging een rechtspersoon is. Stel voor dat jij als bestuurder wel verantwoordelijk zou zijn voor alle rechten en verplichtingen. De leden van de voetbalvereniging zijn dan volledig afhankelijk van één persoon. Wanneer jij plotseling overlijdt, staan het eigendom van de vereniging en alle contracten op jouw naam. Dat betekent waarschijnlijk het einde van de vereniging. De meeste voetbalverenigingen bestaan al meer dan 100 jaar, omdat ze niet afhankelijk waren van één of een paar personen. Dat komt omdat het doel van de vereniging (voetballen) is losgekoppeld van personen. Wanneer een bestuurder vertrekt, staan er andere bestuurders klaar om de behartiging van het doel over te nemen. Een rechtspersoon wordt dan ook vaak in het leven geroepen rondom een doel en niet een persoon.
Rechtsvormen met rechtspersoonlijkheid
In het voorbeeld hierboven wordt een voetbalvereniging als voorbeeld van een rechtspersoon gebruikt, maar er zijn ook andere organisatievormen die rechtspersoonlijkheid hebben. Volgens de wet hebben de volgende rechtsvormen rechtspersoonlijkheid:
- Besloten Vennootschap
- Naamloze vennootschap
- Coöperatie of onderlinge waarborgmaatschappij
- Vereniging
- Stichting
Oprichters hebben met de oprichting van een organisatie altijd een bepaald doel voor ogen. Het doel van de organisatie is van doorslaggevend belang bij de keuze voor een rechtsvorm. Een B.V. heeft als doel om winst te maken met een beperkt aantal eigenaren. Een N.V. wil winst maken met behulp van een groot aantal (wisselende) investeerders. Een coöperatie is een bijzondere verenigingsvorm waarbij ondernemingen onderling samenwerken aan een collectief belang. Een vereniging streeft een gemeenschappelijke wens na (voetballen, muziek maken) zonder winst te willen maken. Een stichting streeft een ideëel of sociale wens na, maar heeft geen leden zoals bij een vereniging wel het geval is.
Alle hierboven genoemde voorbeelden zijn privaatrechtelijke rechtspersonen. Dit zijn rechtspersonen voor particulieren. “Particulier” staat in dit geval voor organisaties die niet tot de overheid behoren. In de wet Rechtspersonen die een overheidstaak uitvoeren, worden een publiekrechtelijk rechtspersonen genoemd. Voorbeelden zijn het Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen.
Rechtsvormen zonder rechtspersoonlijkheid
Er zijn ook organisaties die geen rechtspersoonlijkheid hebben, maar waarbij een natuurlijk persoon verantwoordelijk is voor de genomen beslissingen. De wet onderscheidt de volgende rechtsvormen zonder rechtspersoonlijkheid:
- Eenmanszaak
- Vennootschap onder firma
- Commanditaire vennootschap
- Maatschap
Bekijk voor een overzicht deze pagina van de Kamer van Koophandel.
Een rechtspersoon is een organisatie die net zo mag handelen als jij en ik. De mensen in de organisatie worden niet persoonlijk aangesproken door bijvoorbeeld schuldeisers of bij een juridisch conflict, maar de organisatie zelf. Dit houdt in dat er bij een rechtspersoon geen sprake is hoofdelijke aansprakelijkheid, maar van een eigen rechtspersoonlijkheid van de organisatie als rechtssubject.
Handelingsbekwaamheid
Een natuurlijk persoon betaalt belasting, een rechtspersoon doet dat ook. Een natuurlijk persoon kan voor de rechter worden gedaagd, een rechtspersoon ook. Een natuurlijk persoon gaat verplichtingen aan, een rechtspersoon doet dat ook. Dit betekent dat er bij een rechtspersoon, net als bij natuurlijke personen, sprake is van handelingsbekwaamheid.
De pagina met de link naar de KvK bestaat niet meer. Deze pagina lijkt mij een goede vervanger: https://www.kvk.nl/overzicht-rechtsvormen/
Bedankt Frank. Ik heb het aangepast.
Geachte meneer Bos.
Voor de Kamer van Koophandel moet ik kiezen hoe ik volgende bestuursleden functionarissen aanmeldt voor een Vereniging zonder onderneming.
Er staat:
” Kruis aan wie de functie vervult:
Een natuurlijk persoon vervult de functie
Een rechtspersoon vervult de functie.”
Naar aanleiding van uw bovenstaande uitleg denk ik: De Vereniging vervult de functie van rechtspersoon, dus de functionaris die ik inschrijf vervult de functie van natuurlijk persoon, of begrijp ik het verkeerd en moet ik juist elke functionaris aanmelden als rechtspersoon?
Uiteraard willen de komende bestuursleden geen huis of auto inleveren bij teruglopende ledentallen.
Ook een rechtspersoon kan een functie binnen een rechtspersoon vervullen, maar meestal is het een natuurlijk persoon. Uit uw voorbeeld leid ik af dat daar in uw geval sprake van is. Sorry voor de late reactie. Heeft u inmiddels elders antwoord gevonden? Graag verneem ik van u.
Dank voor de informatie. Een vraag: wanneer is een organisatie een “instelling”? Ik vind dat hier niet genoemd, dus waarschijnlijk heeft dat meer met de doelstelling te maken dan met de rechtspersoon?
Zeer heldere en fijne website. Zal hem nodig hebben in een discussie met de Rabobank die rechtspersonen en zaken met elkaar verwisselt in een kromme redenatie om onder een boetevrije aflossing uit te komen. Draait daarbij om definities. En dan is een onafhankelijk referentie bron zeer welkom. Chapeau!
Geachte mijnheer Bos, bedankt voor de uitleg/info Mvg
Geachte mijnheer Bos, de statuten zijn niet vastgelegd in een akte van notaris. Financiële verplichtingen zouden kunnen ontstaan wanneer er bij activiteiten iets gebeurd. Activiteiten zijn, BBQ, gezellige avonden (mossel avond) in ons clublokaal, mocht er wat gebeuren op deze avonden (activiteiten) hebben wij al jaren een WA schade verzekering.Deze verzekering wilt nu weten wie er de belanghebbenden zijn in onze vereniging, en dat is het bestuur dacht ik. Ik weet niet wat in dit geval (bij de verzekering)de belanghebbende zijn, privaat recht persoon of …….
Geachte mevrouw Colpa, dat kunt u vanwege het juridische karakter het beste bij uw verzekeraar zelf navragen. U kunt dit het beste per mail doen, zodat u later een bewijs heeft van het antwoord en er geen misverstanden kunnen ontstaan. Succes met uw verdere zoektocht. MvG, Scholto Bos
Geachte heer Bos, de uitleg is duidelijk maar ik heb een vraagje. Ik ben penningmeester van een spaarclub, vereniging met statuten, wij staan niet ingeschreven in de KvK. De vereniging heeft leden en het bestuur bestaat uit 5 personen, 0.a. voorzitter, secretaris en penningmeester. Is het bestuur hoofdelijk aansprakelijk of is het bestuur een privaatrechtelijke rechtspersoon. Ik heb deze vraag ivm verzekering die de vereniging heeft bij schade die kunnen gebeuren tijdens activiteiten.
Geachte mevrouw Colpa, om er zeker van te zijn dat u niet persoonlijk aansprakelijk wordt gesteld als bestuurder, moeten de statuten zijn vastgelegd in een akte van notaris. Ten tweede moet uw vereniging zijn ingeschreven bij de KvK. Uit uw beschrijving kan ik niet opmaken of de statuten notarieel zijn vastgelegd. Aangezien uw vereniging niet staat ingeschreven bij de KvK is er sprake van een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid. Dit houdt in dat u als bestuurder aansprakelijk bent met uw privé-vermogen als er zich financiële verplichtingen voordoen. Zie voor mee uitleg: http://www.ondernemersplein.nl/artikel/de-vereniging/. Dit is een website van de overheid. Succes met uw vereniging. Met vriendelijke groet, Scholto Bos
Geachte heer Bos, dit is een zeer heldere uitleg, toch nog een vraag. Bij Een rechtsvorm zonder rechtspersoonlijkheid, bijvoorbeeld een VoF, blijft er wel sprake van persoonlijke aansprakelijkheid of niet? Veel dank en hartelijks, Vero
Beste Vero, bij een rechtsvorm zonder rechtspersoonlijkheid blijft altijd sprake van persoonlijke aansprakelijkheid. Bij een vof is de aansprakelijkheid verdeeld over het aantal personen waaruit de vof bestaat. Als de vof uit twee personen bestaat die beide 50% eigenaar zijn, dan kan een schuldeiser beide personen voor 50% van het totale schuldbedrag aansprakelijk stellen. Helder zo? Groeten, Scholto Bos
Geachte heer Bos,
Volgens mij is het gegeven antwoord niet correct. Volgens mij is elke vennoot hoofdelijk aansprakelijk voor het geheel. Vervolgens hebben ze wel een vorderingsrecht op elkaar. Dus als een van de twee vennoten 80% van een schuld voldaan heeft en de andere vennoot 20%, dan heeft de vennoot die het meeste heeft betaald een vordering op de ander gelijk aan 30% van de betaalde schuld. Anders gezegd, als een van de twee € 80,- betaalt van een schuld van € 100,- en de ander betaalt € 20,-, dan moet nog € 30,- vergoed worden door de vennoot die het minst heeft betaald aan de andere vennoot.
Deze hoofdelijke aansprakelijkheid is vooral ter bescherming van schuldeisers.
Geachte heer Claus, ik neem aan dat u het over de laatste alinea onder subkop ‘Rechtsvormen zonder rechtspersoonlijkheid’ heeft. Graag neem ik in het nieuwe jaar even contact met u op voor overleg. Ik stuur u een e-mail.
Ik heb meer aan deze website dan mijn eigen tekst boeken. Heel erg bedankt voor de duidelijk uitleg!
Kan een rechtspersoon (belgische NV) bestuurder zijn van een nederlandse B.V.??
Beste Frans, ik begrijp niet precies wat je bedoelt. Je vraagt volgens mij of een rechtspersoon bestuurder kan zijn van een andere rechtspersoon. Of begrijp ik je verkeerd? Voor meer informatie over bestuurders van rechtspersonen verwijs ik door naar dit artikel: http://www.arbeidsrechter.nl/bestuurder-van-een-bv-nv-rechtspersoon/
Dit is echt een fijne uitleg. Trouwens wat een ontdekking, deze site !
Dit is echt een fijne uitleg, beter dan in mijn economieboek. Nu snap ik het! Thanks!